صنعت خودرو نمونه ای از صنایعی است که مجموعه ای از ویژگی ها مانند محصولات پیچیده، اهمیت بالای کیفیت، الزامات ایمنی، بازار گسترده فروش، ضریب اشتغال زایی قابل توجه وغیره را دارا میباشد. با در نظر گرفتن تمام ویژگی ها ،سیتم مدیریت کیفی که برای یک مجموعه تولید کننده خودرو و یا قطعات آن گزینش میگردد، باید حائز شرایط و الزاماتی باشد که توانای پاسخگویی به تمامی موارد فوق را دارا باشد. استاندارد ایزو 16949 الزامات سیستم مدیریت کیفیت را برای طراحی و توسعه، تولید و در صورت لزوم نصب و سرویس محصولات مرتبط با خودرو تعریف می کند.
عرضه کنندگان مستقیم و غیر مستقیم، کارخانه های خودروسازی که هدفشان حفظ و یا به دست آوردن جایگاه در وضعیت رقابتی بازار با استفاده از تولید قطعات با کیفیت بالاتر است می توانند از این ایزو استفاده کنند. ایزو TS 16949 به عنوان مبنایی برای گرفتن گواهینامه تضمین کیفیت در صنایع خودرو سازی خواهد بود که مورد قبول شرکتهای آمریکایی، اروپایی و ژاپنی است؛ در تهیه این استاندارد تلاش گردیده خواسته ها هم راستا با استانداردهای سایر خودرو سازها باشد.
ایزو 16949 ابتدا در سال 1999 براي ايجاد هماهنگي طرح هاي مختلف ارزيابي و استاندارد ایزو در سراسر جهان در زنجيره تامين بخش صنعت خودرو ايجاد شد و سپس در سال های 2002 و 2009 به روز رسانی شد. در حال حاضر گواهینامه ایزو IATF 16949:2016 جايگزين ISO / TS 16949:2009 استانداردي است که الزامات سيستم مديريت کيفيت (QMS) را براي بخش خودرو مشخص مي کند. ISO/TS 16949 برای سازمانی که در آن قطعات مشخص شده توسط مشتری، برای تولید و یا خدمات خودرو تولید می شود نیز قابل اجرا است. تمرکز اصلي استاندارد ایزو 16949 توسعه سيستم مديريت کيفيت است که براي بهبود مستمر، تاکيد بر پيشگيري از نقص و کاهش تنوع و اتلاف در زنجيره تامين را فراهم مي کند. این استاندارد، همراه با الزامات خاص مشتري (CSR)، الزامات QMS را براي قطعات توليد، خدمات و يا لوازم جانبي خودرو تعريف مي کند.
گواهینامه ایزو 16949:2016 يک استاندارد QMS مستقل است که کاملا با ساختار و الزامات ISO 9001 سازگار است، بنابراين، استاندارد مدیریت کیفیت خودروسازی نمي تواند به تنهايي به عنوان يک سيستم مستقل اجرا شود، بلکه بايد به عنوان مکمل و به همراه ایزو 9001 اجرا شود.
پس از 1 اکتبر 2017، نمی توان ممیزی ایزو 16949 را انجام داد و سازمان ها طبق الزامات، در راستاي چرخه آديت و با توجه به زمان بندي مشخص بايد IATF جديد را اجرا کنند. صنعت خودروسازی جهانی به دنبال کیفیت فرآیند عالی، فرآیندهای بهبود مستمر، بالاترین استانداردها و قدرت نوآورانه است و IATF16949 استاندارد سیستم های مدیریت کیفیت تامین کنندگان در صنعت خودرو است. این استاندارد توسط یک گروه کاری مشترک، گروه بین المللی خودرو IATF، با هدف بهبود قابلیت کیفیت و کل فرآیند صدور گواهینامه در زنجیره تامین - تضمین کیفیت سیستم و فرآیند به بالاترین درجه، توسعه یافته است. ISO/TS 16949 ، با انتشار یک استاندارد جهانی جدید صنعتی توسط گروه بین المللی خودرو (IATF) به تکامل رسید؛ این آخرین نسخه با سطح بی سابقه ای از بازخورد و تعامل این صنعت توسط اعضای AIAG به نمایندگی از آمریکای شمالی توسعه یافته است.
در 3 اکتبر 2016، IATF 16949:2016 توسط IATF منتشر شد و جایگزین ISO/TS 16949 فعلی شد و الزامات یک سیستم مدیریت کیفیت را برای سازمان های صنعت خودرو تعریف کرد. گواهینامه IATF 16949، یک مشخصات فنی برای سیستم های مدیریت کیفیت بخش خودرو، به یکی از پرکاربردترین استانداردهای بین المللی در صنعت خودرو تبدیل شده است که سیستم های ارزیابی و صدور گواهینامه مختلف را در زنجیره تامین خودرو جهانی هماهنگ می کند. براي تغيير ورژن جديد بايد يک مميزي مجدد و زمان اضافي براي بررسي مستندات باشد، کليه عمليات پشتيباني در سايت يا در يک مکان از راه دور بايد در روند تغيير و بروزرساني قرار گيرد.
• روشی برای اينکه چگونه يک سازمان بتواند نيازهاي مشتريان و ساير سهامداران خود را برآورده کند.
• ایجاد بهبود مستمر.
• سازمانها با تعریف اهداف به طور مداوم فرآيندهاي خود را در سراسر زنجیره تامین بهبود ميبخشند.
• تاکيد بر پيشگيري نقص و خطرات.
• کاهش ضایعات در کل زنجیره تامین.
• شامل الزامات خاص و ابزار اصلي از صنعت خودرو است.
• برنامه ريزي پيشرفت کيفيت محصول (APQP).
• تجزيه و تحليل اثرات (FMEA).
• کنترل فرآيند آماري (SPC).
• تجزيه و تحليل سيستم هاي اندازه گيري (MSA).
• کاهش اتلاف در زنجيره تامين.
• مستند سازي و پياده سازي سياست هاي شرکت.
گواهینامه مستقل و متخصص سیستم مدیریت IATF 16949 این اطمینان را به مدیریت می دهد که سیستم با الزامات استاندارد ایزو مطابقت دارد. حسابرسان شرکت های مرجع اخذ و صدور با نگاه کل نگر خود به افراد، فرآیندها و نتایج، پتانسیل بهبود را شناسایی کرده و برای فرآیندهای تصمیم گیری راهنمایی می کنند. از طریق بهینه سازی مداوم فرآیند و بهبود مستمر سازمان خود، سطح عملکرد خود را بهبود می بخشید، تلفات را به حداقل می رسانید و بالاترین کیفیت فرآیند را برای شرکت خود ارائه می دهید.
ایزو 9001 و 16949 هر دو بعنوان سیستم مدیریت کیفیت مطرح می باشند، ایزو 9001 عمومی بوده و در تمامی سازمان ها صرف نظر از اندازه، نوع و محصولات و خدمات سازمان، قابل اجرا می باشد. در زنجیره صنایع خودرو سازی به جهت نیاز به استانداردی تخصصی تر، ایزو 16949 با طی مراحل خاص خود پدید آمده است. پس ISO/TS 16949 علاوه بر دارا بودن تمامی الزامات ایزو 9001، الزامات اضافه تری نیز داردف یعنی به زبان ساده تر این استاندارد در برگیرنده ایزو 9001 می باشد. هدف این گواهینامه نزدیک کردن خواسته و انتظارات مرتبط با سیستم مدیریت کیفیت سازندگان قطعات خودرو و ایجاد زبانی مشترک مابین آنها وخودرو سازان است.
باتوجه به استقبال گسترده از این استاندارد، هم اکنون در یافت گواهینامه IATF 16949 توسط بسیاری از خودرو سازان جهان به عنوان یک الزام مطرح گردیده و حرکت به سوی پیاده سازی این استاندارد را میتوان از گام های نخست برای ورود به بازارهای جهانی خودرو سازی محسوب کرد.